ENSCHEDE – Onder grote belangstelling is de Aramese genocide van 1915 gisteravond herdacht in het Volkspark in Enschede. Onder de honderden mensen die de herdenking bijwoonden, bevonden zich onder meer ook Tweede Kamerleden Isa Kahraman (NSC), Don Ceder (CU) en BBB-leider Caroline van der Plas. Zij had een boodschap aan de Enschedese burgemeester die zijn steun voor herdenkingsmonument introk: “Geef erkenning aan het leed wat de Aramese gemeenschap is aangedaan.”
Gebeden
In het Volkspark in Enschede is zaterdagavond de genocide op de Arameeërs in 1915 herdacht. De herdenking, die om 19:00 uur begon, werd bijgewoond door ruim 450 belangstellenden. Na het in acht nemen van twee minuten stilte, werd een toespraak gehouden namens de organisatie, maar ook door onder meer Tweede Kamerleden Isa Kahraman (NSC), Caroline van der Plas (BBB) en Don Ceder (CU). Voorafgaande aan de jaarlijkse herdenking werd in de Syrisch-Orthodoxe St. Jacobkerk aan de M.H. Tromplaan gebeden voor de slachtoffers.
Slachtoffers
Bij de herdenking in het Volkspark waren ook Turkse Nederlanders aanwezig. Hun aanwezigheid is bijzonder, omdat de volkerenmoord in 1915 nog altijd wordt ontkend. Bij die genocide kwamen 1,5 miljoen Armeniërs en 750.000 Aramese christenen om het leven. Die slachtoffers worden jaarlijks herdacht op 15 juni. De herdenking in Enschede is een initiatief van Comité 1915, een samenwerkingsverband van Aramese organisaties in Twente.
De officiële erkenning van de Aramese genocide is dichtbij, en daar hoort een monument in Enschede bij. Een monument dat er eigenlijk allang had moeten en kunnen zijn, vindt het Comité 1915.
Sayfo
In en rond het jaar 1915 werden volgens schattingen van wetenschappers honderdduizenden christenen in het Ottomaanse Rijk vermoord. De Aramese volkerenmoord, nauw verwant aan de Armeense genocide, wordt ook aangeduid met de term Sayfo (betekend zwaard in Aramees). De Turkse overheid ontkent nog altijd dat sprake was van een genocide.
Politici
Bij de herdenking zaterdagavond spraken ook verschillende politici, onder wie Caroline van der Plas (BBB), Don Ceder (ChristenUnie) en Isa Kahraman (NSC). Kahraman is zelf Arameeër en kleinkind van een overlevende. De politici willen dat de Nederlandse regering de volkerenmoord op de Arameeërs erkent. „Nederland is het enige Benelux-land dat de genocide nog steeds niet officieel erkent. Ik blijf mij ervoor inzetten dat dit wordt rechtgezet”, meldde CU’er Ceder op X.
Geschiedenisboeken
De Holocaust, de genocide in Rwanda en de Armeense genocide… De geschiedenisboeken staan vol met vreselijke verhalen over massamoorden in diverse landen – ver weg en dichtbij. Deze maand is het 109 jaar geleden dat het Aramese volk door een genocide van de toenmalige Ottomanen en Koerdische zijde op een haar na werd uitgeroeid. Tijdens deze volkerenmoord in 1915, die vaak ten onrechte wordt verward met de Armeense genocide, werd meer dan 70 procent van de Arameeërs meedogenloos vermoord.
Oude volk
Het Aramese volk is momenteel een staatloos volk. De Arameeërs moesten overleven te midden van strijdende grootmachten. Toch drukte het inmiddels 3000 jaar oude volk als minderheid een grote stempel op de taal en cultuur in het Midden Oosten. De Aramese taal werd gesproken door Jezus en Zijn generatiegenoten en het Aramese volk was eeuwenlang de drager van het christelijk geloof in het Midden Oosten.
Monument
Het nog steeds niet erkennen van de genocide op Arameeërs door de Nederlandse regering en het ontbreken van een monument in het Volkspark waren onderwerpen die als een rode draad door de herdenking liepen. Johan Kurt, voorzitter van de Aramese Federatie Nederland, deed dan ook een oproep aan de nieuwe regering: “Nu is het moment om geschiedenis te schrijven en een voorbeeld te zijn voor andere naties en volkeren: Erken de genocide van 1915. Zonder die erkenning is er geen beschaving.”
Kurt zei het pijnlijk te vinden om keer op keer te moeten constateren dat het leed van de Arameeërs niet wordt erkend en dat de geschiedenis zich herhaalt. “We hebben het meegemaakt met de opkomst van IS in Irak en Syrië, maar ook met de onteigening van erfgoed in Turkije”, schrijft 1Twente.
Inspanningen
Hij wees ook op alle inspanningen die de afgelopen twee jaar tevergeefs zijn gedaan voor een herdenkingsmonument in het Volkspark. Het Comité 1915 in eerste instantie hulp en steun van het Enschedese college, maar na protesten van tegenstanders van het monument en boosheid bij de Turkse gemeenschap in Enschede werd die steun ingetrokken.
In een brief aan raadsleden gaf het college vorig jaar als voornaamste reden aan dat er geen gezamenlijk draagvlak was in de Assyrische gemeenschap. Burgemeester Roelof Bleker zou eind november hebben geprobeerd om de Aramese en Assyrische gemeenschap tot elkaar te laten komen. “Over onder andere de uiterlijke kenmerken van het monument”, aldus de woordvoerder. “Helaas zonder resultaat.”
Onrechtvaardig
Kurt deed een oproep aan burgemeester Bleker om het besluit van vorig jaar terug te draaien en alsnog mee te werken aan de realisatie van het herdenkingsmonument. “Het is onrechtvaardig om een monument dat ons is toegezegd te ontnemen. Daar is geen gegronde reden voor. Wij Arameeërs hebben, net als andere volkeren, het recht om te herdenken bij een monument ter nagedachtenis van onze slachtoffers. Het niet toekennen van een monument is zout strooien in de wond van de genocide die wij al meer dan honderd jaar dragen.”
Verzoening
Tweede Kamerlid Isa Kahraman uit Rijssen (NCS) zei tijdens de bijeenkomst dat hij de hedendaagse Turken niets kwalijk neemt voor wat er in het verleden is gebeurd. “De tragische gebeurtenissen van de genocide vonden plaats in een ander regime, in een tijd die ver achter ons ligt.” De ontkenning van de genocide door de Turkse staat, gaat hem wel aan het hart. “Het ontbreken van erkenning vormt een obstakel voor verzoening. Zonder een gezamenlijke confrontatie met de waarheid kunnen we niet voorwaarts bewegen. Zonder erkenning kunnen we geen bruggen bouwen naar verzoening.”
Broedervolkeren
Ronny Naftaniel, voormalig directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), die ook een toespraak hield, noemde de Arameeërs en de Joden broedervolkeren. Hij wees op Abraham die als grondlegger van het Jodendom wordt gezien en ook wel de zwervende Arameeër wordt genoemd in de Bijbel. Ook haalde hij Joodse geschriften aan die soms deels of geheel in het Aramees zijn geschreven. Hij wees ook op een dramatische verbintenis en dat is dat beide volkeren slachtoffer zijn geworden van genocide.
Naftaniel hekelde het besluit van het Enschedese college om toestemming voor een monument in te trekken vanwege te weinig draagvlak. “Inderdaad: niet alle inwoners van Enschede zullen een genocidemonument toejuichen. Maar hoeveel draagvlak moet je hebben voor een monument? Dit mag je een grote groep stadsgenoten toch niet onthouden?”
Oproep
“Voor dit soort morele beslissingen kan het stadsbestuur niet een college van alle Enschedeërs zijn. Stel dat nazaten van NSB’ers bezwaar zouden maken tegen een Holocaustmonument, dan zou de wereld te klein zijn. Ook in de gemeenteraad van Enschede.” Ook Naftaniel deed daarom een oproep aan het college: “Keer op uw schreden terug. Verlaat het idee om de grootste schreeuwers tevreden te stellen.”
Synagoge-ophef
Naftaniel kaartte ook nog een andere gemeenschappelijke kwestie aan: De opstelling van het Enschedese college ten opzichte van beide gemeenschappen. Hij wees op een incident tijdens het 95-jarige bestaan van de Synagoge in Enschede toen burgemeester Bleker niet in de buurt van de Israëlische ambassadeur wilde zitten en door ook nog eens een fotomoment uit de weg te gaan. Het incident zorgde voor de nodige ophef. Bleker gaf naderhand als argument aan ‘er voor alle Enschedeërs te zijn’ en daarom weg te willen blijven van internationale conflicten. Hij bood de Israëlische ambassadeur daarop zijn excuses aan.
Erkenning genocide
BBB-leider en Tweede Kamerlid Caroline van der Plas was speciaal naar Enschede gekomen voor de herdenking en zei zich ervoor in te zetten dat de genocide op Arameeërs eindelijk wordt erkend door de regering. “Ik hoop hier volgend jaar niet alleen met de collega’s van de NSC en de PVV te staan, maar ook met een lid van het kabinet en misschien wel met de minister-president.”
Het Tweede Kamerlid sprak de hoop uit dat het monument in Enschede er snel komt. “Geef erkenning aan het leed dat de Aramese gemeenschap is aangedaan en geef mensen een plek om te herdenken.” Van der Plas sloot haar toespraak af met een boodschap aan Bleker: “Neem regie en toon moed. Geef hoop en toon lef.”
Foto’s: Vincent Jannink & Pascal Korver
